TPI Nieuwsbrief 1e helft 2025

Terugkijkend zijn de afgelopen maanden intensief geweest voor TPI en alle betrokken partners en belanghebbenden. We hebben met elkaar veel belangrijke mijlpalen gehaald.

Voorbeelden zijn de lancering van Ombion Centrum voor Proefdiervrije Biomedische Translatie op 7 juli. Ombion is een belangrijk succes om als Nederland voorloper te blijven in de transitie.

Ook heeft de EU-raad dit voorjaar het voorstel voor de ontwikkeling en implementatie van New Approach Methodologies (NAM's) formeel aangenomen. Nederland heeft, in nauwe samenwerking met de Europese Commissie, een sleutelrol gespeeld bij het opstellen van dit belangrijke initiatief en zal optreden als medevoorzitter.

Nog een paar voorbeelden. Er zijn weer mooie projecten van start gegaan met financiering van het Humane Meetmodellen programma. En ZonMw lanceerde de NAM Navigator.

Te veel om op te noemen maar toch doen we in deze TPI Nieuwsbrief een poging om de mijlpalen en resultaten van het afgelopen halfjaar op een rij te zetten. En we kijken vooruit naar de geplande initiatieven om de transitie naar proefdiervrije innovaties te versnellen, in Nederland en Europa.

Ik kijk met veel plezier terug op de afgelopen periode en kijk met vertrouwen naar de toekomst!

Erica van Oort

Programma-manager TPI

Op 7 juli is het door het Nationaal Groeifonds ondersteunde Centrum voor Proefdiervrije Biomedische Translatie officieel gelanceerd onder de nieuwe naam: Ombion Centrum voor Proefdiervrije Biomedische Translatie. De feestlijke bijeenkomst vond plaats in het Life Science Incubator (LSI) gebouw op het Utrecht Science Park, de nieuwe vesstigingsplek van Ombion.  Marten van den Berg, directeur-generaal Agro van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur en Daniela Salvatori, wetenschappelijk directeur ad interim van Ombion verrichtten de opening en de onthulling van de nieuwe naam.

Ombion Centrum voor Proefdiervrije Biomedische Translatie officieel gelanceerd

De EU-raad heeft het voorstel voor de ontwikkeling en implementatie van New Approach Methodologies (NAM's) formeel aangenomen. Nederland heeft, in nauwe samenwerking met de Europese Commissie, een sleutelrol gespeeld bij het opstellen van dit belangrijke initiatief en zal optreden als medevoorzitter. Het voorstel is onderdeel van de European Research Agenda (ERA) 2025-2027. Deze onderzoeksagenda is een enorme kans om NAM's te ontwikkelen voor gebruik in biomedisch onderzoek en het testen van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen.

Volgende stap in het versnellen van de overgang naar proefdiervrije innovatie in Europa

Het TPI programma heeft sinds juli 12 partners. HollandBio en hDMT hebben zich aangesloten.

Met HollandBio heeft TPI nu ook een vertegenwoordiger van de biotechnische sector aan boord en dat biedt kansen om proefdiervrije modellen sneller in de praktijk te implementeren. Hollandbio is de belangenvereniging van biotech bedrijven in Nederland. Samen werken ze aan een maatschappij waarin biotechnologie maximaal bijdraagt aan gezondheid, duurzaamheid en economische groei.

TPI verwelkomt Hollandbio als partner

Met de toevoeging van hDMT verwelkomt TPI een consortium, bestaande uit de stichting hDMT en 16 partnerorganisaties, waaronder (technische) universiteiten, universitair medische centra, een hogeschool en een kennis- en innovatie-instituut. Dit biedt vele mogelijkheden biedt om proefdiervrije modellen sneller in de praktijk te implementeren.

TPI verwelkomt hDMT als partner

We kijken ernaar uit om gezamenlijk kansen te signaleren, partijen te verbinden en concepten en ideeën te versnellen. 

Er zijn steeds meer proefdiervrije innovaties in ontwikkeling of beschikbaar. Tegelijkertijd vraagt dit meer expertise en kennis van onderzoekers, biotechnici en betrokken instanties over deze NAMs (new approach methodologies). Gelukkig zijn er initiatieven die onderzoekers en andere stakeholders overzicht kunnen bieden en informatie over NAMs vindbaar en beschikbaar maken. Met de initiatiefnemers en beheerders van de platforms RE-Place, NAT Database, TSAR, 3Rs InfoHub en iNoVA Hub maakten we een reeks interviews. (English)

NAMs databases: sharing knowledge and expertise on animal-free research

ZonMw lanceerde in april 2025 de NAM Navigator, een kennisbank die helpt bij het navigeren door informatie over de ontwikkeling, standaardisatie, validatie en acceptatie van New Approach Methodologies (NAM). De kennisbank fungeert als een gids die specifieke informatie biedt over deze stappen, waardoor het gebruik van proefdiervrije innovaties wordt vergroot.

De NAM Navigator: kennisbank voor validatie en acceptatie van proefdiervrije modellen

Per 1 juni en per 1 juli zijn er twee RIVM-universiteit hoogleraarschappen van start gegaan. Beide hoogleraarschappen dragen bij aan het betrouwbaar voorspellen van effecten van chemische stoffen zonder dierproeven.

Het College van Bestuur heeft Anne Kienhuis per 1 juni 2025 benoemd tot hoogleraar Toxicologie in Transitie bij de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. De leerstoel draagt bij aan verschillende transities in de toxicologie, zoals de transitie naar proefdiervrije innovaties. “Ons doel is om veiligheid van chemische stoffen en geneesmiddelen betrouwbaar te beoordelen zonder proefdieren.”

Anne Kienhuis benoemd tot hoogleraar Toxicologie in Transitie

Mirjam Luijten, toxicoloog bij het RIVM, gaat per 1 juli aan de slag als bijzonder hoogleraar bij het LACDR (Universiteit Leiden). Met haar leerstoel Humaan-relevante Risicobeoordeling van Chemische Stoffen richt zij zich op een innovatieve aanpak voor risicobeoordeling. ‘Mijn ambitie is om een betrouwbare aanpak te ontwikkelen die wetenschappelijk robuust is én geaccepteerd wordt in de regelgeving.’

Luijten benoemd tot bijzonder hoogleraar Humaan-relevante Risicobeoordeling van Chemische Stoffen

Op d.d. 29 januari jl. en d.d. 20 februari jl. hebben het commissiedebat en het tweeminutendebat over dierproeven en de transitie naar proefdiervrije innovatie plaatsgevonden. Tijdens deze twee debatten zijn er verschillende moties aangenomen en heeft de staatssecretaris een aantal toezeggingen gedaan. In deze brief van juni 2025 informeert hij de Kamer, mede namens de minister van OCW, over de uitvoering van de moties en toezeggingen.

Kamerbrief moties en toezeggingen TPI Dierproeven (06-2025)

Om de doorontwikkeling en validatie van veelbelovende humane meetmodellen te stimuleren en het gat tussen onderzoeksfase en implementatie te verkleinen, hebben de Samenwerkende Gezondheidsfondsen, ZonMw en Topsector Life Sciences & Health (Health~Holland) binnen het onderzoeksprogramma Humane Meetmodellen zes nieuwe projecten gehonoreerd. Deze projectenzijn gefinancierd door PPS-subsidie, beschikbaar gesteld door Health~Holland om publiek-private samenwerkingen te stimuleren en door ZonMw vanuit het programma Meer Kennis met Minder Dieren.

Zes nieuwe projecten gaan onderzoek doen naar doorontwikkeling van humane meetmodellen

Op Wereldproefdierendag, 24 april 2025, won een team van wetenschappers met de naam HeartSmart de jubileumeditie van de Proefdiervrij Venture Challenge. Met het prijzengeld van € 25.000 gaat het team hun proefdiervrije hartmodel op de markt brengen. De prijs werd in het bijzijn van wetenschappers, ondernemers en studenten uitgereikt tijdens het jaarlijkse Proefdiervrij Event, dit jaar op een wel heel toepasselijke locatie: Corpus in Leiden.

Business proof hartmodel wint Proefdiervrij Venture Challenge 2025 - Proefdiervrij

Op 24 april, Wereldproefdierendag, kwamen veel mensen samen in CORPUS – een plek waar het menselijk lichaam centraal staat. Symbolischer kon bijna niet. Want als we iets lieten zien die dag, is het dat wetenschap én compassie perfect samengaan. Samen keken we vooruit: naar een wereld waarin proefdieren niet meer nodig zijn. En dat was voelbaar – in de gesprekken, in de energie én in de concrete plannen die gedeeld werden.

Terugblikken op het Proefdiervrij Event 2025 - Proefdiervrij

AFARA, SAFE en Valuing Testing

Op 16 april 2025 vond er een stimulerende gezamenlijke meeting plaats van 3 Nederlandse consortia, tezamen met de evaluatie commissie van NWO en ZonMw. AFARA, SAFE en Valuing Testing, werken aan hoe we de transitie naar proefdiervrije innovaties kunnen versnellen door inter- en transdisciplinaire en internationale samenwerking. Met name de samenwerking met sociale wetenschappen is cruciaal om sneller vooruitgang te kunnen boeken. De lege stoel op de foto symboliseert het feit dat ook dieren vertegenwoordiging moeten krijgen. 

EU roadmap for phasing out animal testing for chemical safety assessments: Recommendations from a multi-stakeholder roundtable.

Deze Altex publicatie is het resultaat van een ronde tafel workshop in Brussel, waar vele diverse belanghebbenden tezamen input hebben geven voor de routekaart van de europese commissie mbt het uitfaseren van dierproeven voor veiligheidstesten van chemische stoffen. Er was goede vertegenwoordiging vanuit TPI Nederland (Love Hansell, Jelle Vriend, Manon Beekhuijzen, Merel Ritskes-Hoitinga).

Accelerating Animal Replacement: How Universities Can Lead - Results of a One-Day Expert Workshop in Zurich, Switzerland

Er is een publicatie verschenen in ATLA van een workshop die is gehouden in 2024 in Zurich rond het onderwerp wat universiteiten kunnen doen om vervanging van dierproeven te versnellen. Merel Ritskes-Hoitinga was uitgenodigd ivm haar deelname aan en kennis/ervaring mbt TPI in het algemeen en het TPI onderwijsstreefbeeld in het bijzonder. 

Presentatie Katja ten Cate op FELASA

Op donderdag 5 juni gaf Katja ten Kate, vice-voorzitter van het NCad, een presentatie op het FELASA-congres over nieuwe wetenschappelijke inzichten uit de ethologie die onze kijk op dieren veranderen. Wat is belangrijk voor hen en wat is moreel gerechtvaardigd is in onze behandeling van dieren. 

Posterpresentatie op FELASA

Dinsdag 3 juni gaf het NCad samen met een vertegenwoordiger van de Vlaamse departement Omgeving en Dierenwelzijn een posterpresentatie. Het idee is om een kennisnetwerk op te zetten waar je laagdrempelig met anderen vragen kunt stellen en kennis delen over de transitie naar proefdiervrij en in gesprek kunt gaan met beleidsmakers. 

Uniek proefdiervrij onderzoek laat zien: cellen hebben ‘ziektegeheugen’

TNO, Galapagos, de Universiteit Leiden (LACDR) en Stichting Proefdiervrij sloegen de handen ineen om met data, het aanleggen van AI-infrastructuur en kennis over celmodellen een methode te ontwikkelen die beter kan voorspellen hoe nieuwe medicijnen zullen werken bij verschillende patiënten. Onderweg deden ze een verrassende ontdekking over cellen: die onthouden namelijk of ze ziek zijn.

Konijnentest officieel verboden in Europa: tijd voor bredere aanpak dierproeven - Proefdiervrij

Vanaf 1 juli 2025 is het officieel: de omstreden koortstest op konijnen – de zogeheten pyrogeentest – mag in Europa niet meer worden uitgevoerd. Een belangrijke overwinning voor proefdiervrij onderzoek, maar één die vijftien jaar op zich liet wachten. Waarom duurde dat zo lang, en wat zegt dat over ons dierproevenbeleid?

Toxys en Unilever gaan NAM's voor cellulaire stress verkennen en ontwikkelen

Toxys en Unilever hebben een samenwerking getekend om New Approach Methodologies (NAM's) te verkennen die kunnen worden gebruikt om inzicht te geven in cellulaire stress, een belangrijk werkingsmechanisme waarmee rekening moet worden gehouden bij Next Generation Risk Assessment (NGRA) zonder dierproeven. 

Ken jij een persoon of organisatie die een bijzondere bijdrage levert aan proefdiervrije innovatie en de 3V’s? In het najaar van 2025 wordt De Willy van Heumenprijs weer uitgereikt. Nominaties kunnen vóór 1 september 2025 ingediend worden bij het bestuur van het Willy van Heumenfonds. Hier vind je meer informatie over de Willy van Heumenprijs en voorwaarden voor nominaties. 

Ben je op zoek naar betrouwbare, toegankelijke informatie over New Approch Methodologies (NAM's)? Twaalf NAM informatie-initiatieven - samen onder de naam NAMii - hebben de krachten gebundeld om een inspirerende webinar serie te organiseren. Ontdek hoe u deze kennisbanken, zoekmachines, infrastructuren en andere tools kunt gebruiken om de efficiëntie en effectiviteit van uw NAM-gebaseerd onderzoek te verbeteren!

De inschrijving opent binnenkort. Blijf op de hoogte via de website van NAM Navigator of LinkedIn (zoek op #NAMii). 

Deze webinarserie is een initiatief van ZonMw en het RIVM.

Doe mee aan een tweedaagse conferentie op 23 en 24 oktober 2025 in Amsterdam die jonge professionals, onderzoekers, docenten en beleidsmakers samenbrengt die zich inzetten voor de proefdiervrije transitie. Door middel van keynote lezingen, hands-on workshops, postersessies en netwerkmomenten willen we verschillende vakgebieden met elkaar verbinden en samenwerking stimuleren op het gebied. Meer informatie over Connecting the Dots , georganiseerd door Young TPI.

De Topsector Life Sciences & Health (LSH) nodigt bedrijven en onderzoeksorganisaties uit om deel te nemen aan de Organ-on-Chip Call 2025. Met deze call wil de Topsector LSH het Nederlandse innovatie ecosysteem op het gebied van Organ-on-Chip (OoC) technologie verder versterken en de toekomstige implementatie ervan bevorderen. Dit met het oog op het vergroten van het economisch verdienvermogen van Nederland en het genereren van maatschappelijke impact. In 2025 stelt Topsector LSH 4 miljoen euro aan publiek-private samenwerking (PPP) beschikbaar voor deze call. 

24 oktober is de deadline voor de preregistratie. 

Op 4 en 5 november organiseert TPI samen met het Helpathon Hotel de 12^e Helpathon. Deze Helpathon is bedoeld om, samen met burgers en experts, tot nieuwe ideeën en inzichten te komen over hoe burgers beter geïnformeerd kunnen worden over de transitie en het beleid. Centraal staat de vraag: “Kun je mij helpen om informatie over dierproeven en transitie naar proefdiervrije innovaties duidelijker en beter naar jou te communiceren?”. 

TPI zal de resultaten na afloop delen met geïnteresseerden.

Samen met TPI Amsterdam organiseert TPI de 2^e TPI Labtour 'Proefdiervrije innovaties. Ontdek het zelf!' Met deze Labtours wil TPI de ontwikkeling van proefdiervrije innovaties inzichtelijk en tastbaar maken en ontmoetingen creëren met de onderzoekers die de transitie elke dag een stapje dichterbij brengen. De TPI Labtour vindt plaats in Amsterdam in O/2 Gebouw van het Amsterdam UMC, locatie VU.

UITNODIGING TPI Labtour Amsterdam 10 november 2025

Op 13 november organiseert het NCad een stakeholdermiddag over de transitie naar een proefdiervrije samenleving 'In gesprek over richting en keuzes'.

Tijdens de middag zal met deelnemers uit verschillende sectoren teruggeblikt worden op wat is opgehaald én vooruit gekeken naar de volgende stap: het transitie-advies 2.0. Uw inbreng op deze dag helpt richting te geven aan dit advies en is daarmee van grote waarde. Aanmelden voor de stakeholdermiddag.  

TPI ontwikkelt een webapp om op een gebruiksvriendelijke manier te zoeken naar financieringsprogramma’s voor de ontwikkeling, validatie of implementatie van NAMs. De tool is bedoeld voor onderzoekers, bedrijven en publiek-privatie samenwerkingen. Gebruikers kunnen straks zoeken op onder andere TRL (technology readiness level).

TPI verwacht de NAMs Funding Compass voor het einde van het jaar te publiceren.